یکی از بهترین سوغاتی های شهرهای مرکزی ایران مخصوصا اراک ، کشک محلی است که از دیر باز در این شهر تولید و در سایت بهترین سوغات به فروش می رسد. تصور کنید که برای مدتی در جایی هستید که دسترسی به شیر تازه امکان پذیر نیست مثلا سربازی رفته اید یا مسافرت طولانی یا کوهنوردی در پیش دارید . چکار باید کرد؟ چگونه کلسیم و فسفر و سایر مواد مورد نیاز بدن را که از طریق لبنیات دریافت می شود ، را به بدن رساند؟ آیا مکمل های موجود در بازار مثل قرص کلسیم جایگزین مناسبی برای این مسئله هست؟
پاسخ این سوالات را در مطلب زیر مطالعه کنید
کشک
فواید کشک
قطعا مکمل های دارویی ، جایگزین مناسبی برای شیر و فرآورده های لبنی نیستند چرا که تعداد مکمل هایی که باید مصرف شود خیلی زیاد بوده و نیز اکثر مکمل ها دارای عوارض جانبی هستند که استفاده از آنها را به شکل طولانی مدت اصلا توصیه نمی کنیم.
نزدیکترین نوع لبنیات که شامل همان خواص شیر است ، ماست می باشد ولی مشکل اصلی با ماست این است که به همان شکلی که شیر را نگهداری می کنیم باید ماست را نیز از فساد حفظ کنیم ولی کمی دیرتر از شیر فاسد می شود . همچنین حمل و نقل مایعات در مسافرت ها کمی سخت است و مشکلات خاص خود را دارد که در بیشتر مواقع از خیر آن میگذریم.
بعد از ماست بهترین نوع لبنیات ، کشک می باشد چرا که هم فواید سلامتی بیشماری دارد و هم قابلیت نگهداری بالایی دارد و اگر به شکل خشک آن استفاده شود که خرابی و فساد آن به حداقل می رسد. لذا عزیزانی که به هر دلیلی به صورت روزانه شیر مصرف نمی کنند می توانند از کشک به عنوان یک جایگزین خوب استفاده نمایند . البته استفاده افراطی و زیاد از حد کشک دارای عوارضی است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد .
با ما همراه باشید
جالب است بدانید که کشک به شکلی که در کشور ما موجود است در بسیاری کشورها استفاده نمی شود مثلا در آمریکا و انگلستان امروزی چیزی به نام کشک وجود ندارد اگرچه در گذشته لبنیات شناخته شده ای بوده است . معادل انگلیسی کشک Whey (وی) است که به شکل یک مکمل ورزشی برای ورزشکاران جهت تقویت عضلات و افزایش حجم عضلات استفاده می شود و البته در مغازه های سوپری و یا لبنیاتی نیست و باید از داروخانه ها و یا مراکز فروش مکمل های غذایی خریداری شود . اما اینکه غربی ها کشک به این شکل ندارند ، چیزی از ارزش غذایی این ماده مفید کم نمی کند و باید گفت که شاید عدم توجه غرب به غذاهای سنتی و مواد مفیدی یادگار مانده از گذشتگان باعث حذف این ماده مفید از سبد غذایی خانواده ها شده است . چرا که فواید کشک آنقدر زیاد می باشد که به هیچ وجه حذف آن منطقی نیست .
کشک با حجم کم خود، یک ماده غذایی معجزه آساست که در بردارنده تمامی خواص شیر و حاوی کلسیم، چربی، نمک، پروتئین و نیاسین (ویتامین B3) است.
میزان انرژی تولید شده با 100 گرم کشک حدود 105 تا 120 کیلو کالری می باشد که می تواند به عنوان یکی از تامین کننده های انرژی مورد نیاز بدن در رژیم غذایی روزانه گنجانده شود.
میزان مواد مغذی در کشک های مختلف به نوع فرآوری و همچنین شیر یا ماده اولیه آن بستگی دارد.
کشک یکی از فرآورده هایی است که از قدیم به طور سنتی و از روی تجربه جزء برنامه ی غذایی مردم ما بوده است و به علت داشتن اسیدهای آلی، ضد عفونی کننده دستگاه هاضمه ( معده، روده ی کوچک و روده ی بزرگ) می باشد. کشک به عنوان یک غذای نفاخ و هم آورنده و سفت کننده روده محسوب می شود؛ به همین علت برای هضم راحت آن از نعنای خشک استفاده می گردد. علاوه بر آن، کلسیم بالا و فسفر موجود در کشک می تواند در پیشگیری از پوکی استخوان موثر باشد.
همانطور که گفته شد مهم ترین خاصیت درمانی کشک، پیشگیری از بروز یا پیشرفت بیماری پوکی استخوان است. میزان مناسب کلسیم و فسفر و نسبت این دو ماده مغذی در ترکیب کشک شرایط ایده آلی را برای استفاده بهینه از کشک مصرفی در پیشگیری از پوکی استخوان به وجود آورده است.
به طور سنتی در برخی از مناطق کشور خوردن روزانه کشک به مادران باردار توصیه می شود که در صورتی که موارد بهداشتی مربوط به آن رعایت شود، پیشنهاد و توصیه ای علمی به شمار می آید.
ارزش غذایی کشک
مقدار مواد مغذی در 100 گرم کشک:
پروتئین 15 تا 21 گرم
چربی 3 تا 11 گرم
کربوهیدرات 61 تا 77 گرم
آب و نمک 6 تا 10 گرم
انواع کشک
بر خلاف ماست که همیشه سفید است، کشک را به رنگ های مختلفی می بینیم.
کشک خاکستری
بومی خراسان جنوبی بوده و بسیار مغزی است . روش تهیه به این شکل است که دوغ را در ظرفهای چدنی می جوشانند تا ماده ای خمیری شکل شده، سپس در آفتاب خشک می کنند.
کشک زرد
بومی خراسان بوده و به شکل پودر زرد رنگی می باشد . این کشک ماده اصلی بسیاری غذا ها مانند کاله جوش بوده و همچنین به صورت ادویه یا نمک در بعضی غذاها استفاده می شود.
لور
کشک لور کشک تازه و بی نمک است. به دلیل آنکه میزان چربی آن از خامه کمتر است برای کسانی که چربی بالا دارند و یا پرهیز غذایی دارند بسیار مناسب می باشد .
خشکو
کشک کوبیده و الک شده است، که به صورت گلوله های به اندازه توپ پینگ پنگ تهیه شده و یا به شکل رشته ای بسته بندی می شود .
سویا کشک
امروزه به صورت صنعتی از سویا ، کشک تهیه می کنند که به سویا کشک یا کشک سویا معروف است . در مورد خواص و فواید آن باید گفت که خواص آن مانند سویا بوده و چندان خاصیت کشک سنتی را ندارد و بیشتر برای تقویت عصلانی و کمبود پروتئین مورد استفاده قرار می گیرد.
توصیه های پزشکی
با توجه به اینکه کشک جزء لبنیات بوده و احتمال رشد میکروب ها و ویروس های مختلف در آن زیاد می باشد ، لذا توجه به توصیه های زیر ضروری است :
– از کشک های بسته بندی ( پاستوریزه) شده و دارای برچسب و مجوز وزارت بهداشت استفاده کنید.
– کشک را در یخچال نگهداری نمایید.
– اگر از جای مطمئن کشک را خریداری می کنید حتما بپرسید که کشک جوشانده شده است یا خیر و در صورتی که جوشانده شده نبود، 10 تا20 دقیقه قبل از مصرف آن را بجوشانید تا میکروارگانیزم های آن کاهش یابد .
